Bez biletu, z dopłatą czy na własną rękę - jak Wołomin, Piaseczno i Legionowo dowożą do Warszawy?

Transport publiczny w gminach podwarszawskich to kluczowy element codziennego życia mieszkańców, a jego organizacja, rozwój oraz integracja z systemem transportowym stolicy stanowią wyzwania dla samorządów. Gminy Piaseczno, Wołomin i Legionowo podjęły działania mające na celu usprawnienie komunikacji z Warszawą, a ich doświadczenia dają obraz wyzwań oraz potrzeb, które trzeba uwzględnić przy dalszym rozwoju transportu w metropolii warszawskiej.

Współpraca z Warszawą i organizacja połączeń

W przypadku gminy Piaseczno transport publiczny organizowany jest we współpracy z warszawskim ZTM. Jak informuje Joanna Ferlian-Tchórzewska, Rzecznik Urzędu Miasta i Gminy Piaseczno, mieszkańcy korzystają z oferty Wspólnego Biletu, który zapewnia zniżki na Piaseczyńską Kartę Mieszkańca. W ramach tej współpracy funkcjonują linie autobusowe do Warszawy oraz lokalne linie L, a także połączenia kolejowe realizowane przez SKM i Koleje Mazowieckie. Gmina zawiera również porozumienia trójstronne z udziałem gmin sąsiednich, gdzie linie autobusowe obsługują zarówno Piaseczno, jak Lesznowolę, Konstancin-Jeziornę, Górę Kalwarię czy Prażmów. W chwili obecnej między Piasecznem a Warszawą kursuje 9 linii tzw. czerwonych – 8 linii "700": 707, 709, 710, 724 (tymczasowo skrócona ze względu na remont drogi), 727, 728, 737, 739 – plus jedna nocna (N83). Lokalnych linii L jest 17 (L-1, L-2, L-3, L-4, L-5, L12, L13, L17, L19, L23, L24, L25, L32, L33, L39, L52, L53). Część z nich jest organizowana we współpracy (i współfinansowaniu) z sąsiednimi gminami. Dodatkowo gmina ma dwa połączenia liniami SKM (S4 i S40) oraz pociągami Kolei Mazowieckich (w ramach oferty Wspólny Bilet).

W Wołominie natomiast, jak informuje Paulina Dzierżanowska, Zastępca Naczelnika Wydziału Mediów i Komunikacji, bezpośrednie połączenie autobusowe z Warszawą zapewnia nocna linia N62. Funkcjonuje ona przez cały tydzień – zarówno w dni robocze, jak i w weekendy oraz święta – wykonując cztery kursy na dobę. Jeden z nich został nawet wydłużony na wniosek mieszkańców pracujących w Warszawie. Jak mówi nam przedstawiciel gminy, w zakresie transportu kolejowego Gmina Wołomin nie pełni funkcji organizatora i nie ingeruje bezpośrednio w siatkę połączeń, zachęca jednak mieszkańców do korzystania z tej formy transportu poprzez oferowanie dopłaty do biletów długookresowych.

Gmina Wołomin leży na trasie linii kolejowej Rail Baltica z Warszawy do Białegostoku, co umożliwia mieszkańcom korzystanie zarówno z połączeń pociągów dalekobieżnych realizowanych przez spółkę PKP S.A., jak i regionalnych Kolei Mazowieckich. Co więcej, w 2015 roku, dzięki staraniom Burmistrz Wołomina Elżbiety Radwan, przywrócony został Wspólny Bilet, a od 2018 roku mieszkańcy mogą korzystać z możliwości dopłaty z budżetu gminy do zakupu biletów długookresowych, którą ustalono na najwyższy możliwy próg, co obniża koszt codziennych dojazdów do stolicy (Bilet Metropolitalny / Warszawa+).

Gmina Legionowo, podobnie jak inne gminy, stara się organizować transport publiczny we współpracy z Warszawą. Jak wynika z odpowiedzi przedstawicieli tej gminy, transport do stolicy jest realizowany głównie za pomocą linii autobusowych oraz kolejowych. Jest to jednak jedyna gmina wśród omawianych w niniejszym tekście, która skorzystała w tej kwestii z pomocy FRPA. Z uwagi na Fundusz Rozwoju Przewozów Autobusowych Starostwo Powiatowe w Legionowie oraz np. Gmina Serock uruchomiły dodatkowe linie autobusowe, których trasy przebiegają m.in. przez miasto Legionowo.

Wyzwania związane z kosztami transportu

W bieżącym roku na transport publiczny Gmina Piaseczno zabezpieczyła w budżecie 36 mln złotych. Oczywiście potrzeby są duże, ale i koszty znaczące. Dlatego też, jak mówi Joanna Ferlian-Tchórzewska, Piaseczno liczy na dalszy rozwój Metropolii Warszawskiej, co pozwoliłoby pozyskać znaczące środki na organizację transportu publicznego w jej zakresie. Dalszy rozwój transportu kolejowego wymagałby rozbudowy sieci kolejowej (takie założenia były przyjęte przy opracowywaniu przez PKP PLK projektu „Dobudowa torów aglomeracyjnych na odcinku Warszawa Al. Jerozolimskie – Piaseczno wraz z połączeniem do Konstancina-Jeziorny – opracowanie studium wykonalności”).

Z kolei Wołomin wskazuje, że utrzymanie transportu publicznego stanowi istotne obciążenie dla budżetu gminy. Wzrost kosztów paliwa, będący skutkiem m.in. pandemii i konfliktu zbrojnego za wschodnią granicą, przyczynił się do znacznego podwyższenia stawek przewozowych. To z kolei wpływa na koszty ponoszone przez samorząd – zarówno w zakresie organizacji linii lokalnych, jak i dofinansowania biletów okresowych czy udziału w projekcie „Wspólny Bilet”.

Gmina Legionowo, jak inne gminy, boryka się z rosnącymi kosztami utrzymania transportu publicznego. Jak mówi przedstawiciel gminy, na chwilę obecną liczba połączeń autobusowych i kolejowych jest zrównoważona ekonomicznie i odpowiada na zapotrzebowanie pasażerów. Gmina obserwuje potoki pasażerów, a ewentualne zmiany muszą być również zaakceptowane przez pozostałe gminy, przez które dana linia przebiega. Finansowanie komunikacji publicznej pochodzi natomiast w 100% ze środków gminy Legionowo. Jeśli chodzi o „niedostatki” – jak mówi nam przedstawiciel gminy – na pewno brakuje środków na rozbudowę lub modernizację infrastruktury drogowej, przystankowej czy informacji pasażerskiej.

Kiedy gminy potrzebują połączeń z Warszawą najbardziej?

Zapotrzebowanie na transport publiczny w gminach podwarszawskich jest oczywiście największe w dni robocze, kiedy mieszkańcy dojeżdżają do pracy, szkół czy instytucji w Warszawie…

Jak informuje Joanna Ferlian-Tchórzewska, Rzecznik Urzędu Miasta i Gminy Piaseczno, największe zapotrzebowanie na połączenia z Warszawą jest od poniedziałku do piątku, ponieważ wtedy mieszkańcy dojeżdżają do pracy czy szkół do stolicy, ale z połączeń autobusowych i kolejowych pasażerowie korzystają również w weekendy. Zapotrzebowanie na konkretne linie weryfikuje się w Piasecznie poprzez badanie ruchu pasażerskiego, a gmina stara się odpowiadać na to zapotrzebowanie w ramach możliwości finansowych, technicznych (infrastruktura drogowa i dostępność taboru) i personalnych (operatorzy często borykają się z brakiem kierowców). Obecnie m.in. opracowywana jest zmiana polegająca na poszerzeniu oferty transportowej, która zostanie uwzględniona w nowym przetargu ZTM na obsługę linii lokalnych L.

W Wołominie natomiast, jak mówi nam Paulina Dzierżanowska, dotychczas nie przeprowadzano badań dotyczących zapotrzebowania na transport w kierunku Warszawy. Podjęto próbę pozyskania danych od przewoźników kolejowych, jednak również oni nie dysponują takimi analizami. Niemniej jednak obserwacja codziennego natężenia ruchu pasażerskiego – szczególnie w godzinach szczytu – wskazuje na wyraźnie większe zapotrzebowanie na połączenia w dni robocze. Wynika to przede wszystkim z konieczności dojazdu do pracy, szkół oraz instytucji publicznych i medycznych zlokalizowanych w stolicy. Podstawą decyzji o zmianie tras czy liczby połączeń są: obserwacja funkcjonujących połączeń, analiza danych uzyskiwanych od Zarządu Transportu Miejskiego oraz sygnały od mieszkańców. Każde zgłoszenie jest indywidualnie rozpatrywane, a wszelkie zmiany konsultowane są z odpowiednimi komórkami ZTM. Modyfikacje tras muszą być uzasadnione, opłacalne i zgodne z zasadami legalności, celowości oraz gospodarności obowiązującymi w administracji publicznej.

Legionowo w tej kwestii w głównej mierze skupia się na rozwoju komunikacji wewnątrz gminy poprzez zmiany tras istniejących linii lub tworzenie nowych (od 2025 roku dostępna jest nowa linia D4). Takie zmiany podyktowane są wnioskami mieszkańców czy obserwacjami wewnętrznymi. Podobnie jak w Piasecznie i Wołominie, mieszkańcy Legionowa zgłaszają duże zapotrzebowanie na transport do Warszawy, szczególnie w dni robocze.

Potrzeba integracji i rozwoju infrastruktury

Zarówno Piaseczno, jak i Wołomin, zwracają uwagę na konieczność dalszej integracji transportu publicznego z Warszawą...

W Piasecznie zapotrzebowanie na dalszy rozwój transportu kolejowego jest zauważalne, zwłaszcza w kontekście projektów związanych z rozbudową sieci kolejowej, takich jak projekt „Dobudowa torów aglomeracyjnych na odcinku Warszawa Al. Jerozolimskie – Piaseczno”.

Z kolei Wołomin postuluje rozwój transportu kolejowego, wskazując na dużą przewagę tej formy transportu nad komunikacją autobusową, szczególnie w kontekście położenia gminy względem stolicy i warunków drogowych. Wołomin podkreśla również rolę Wspólnego Biletu, który zyskał duże uznanie wśród mieszkańców i który stanowi przykład skutecznej integracji biletowej, o czym pisaliśmy już wyżej. Kolejnym krokiem było wprowadzenie w 2018 roku Biletu Metropolitalnego (Warszawa+) z najwyższym progiem dopłaty z budżetu gminy. Oferta cieszy się dużym zainteresowaniem. To rozwiązanie znacząco obniża koszt codziennych dojazdów i stanowi realne wsparcie dla osób korzystających z transportu publicznego. W ocenie gminy integracja taryfowa z Warszawą, oparta np. na modelu jednego biletu (wojewódzkiego czy metropolitalnego), to właściwy kierunek działań – sprzyjający mobilności, integracji i proekologicznej polityce transportowej.

W kontekście przyszłości transportu publicznego w Legionowie warto zauważyć, że jednym z głównych postulatów jest dalszy rozwój infrastruktury, zwłaszcza w obszarze kolei, co mogłoby jeszcze bardziej ułatwić dojazd do Warszawy. Chociaż gmina Legionowo w rozmowie z nami nie wskazała jednoznacznie na konieczność rozbudowy transportu szynowego, rozwój tej gałęzi transportu z pewnością wpłynąłby na poprawę dostępności i komfortu podróży mieszkańców.

Bardzo sprawnie działa natomiast wspólny bilet ZTM–KM–WKD w Legionowie, jednak według gminy rozszerzona powinna zostać oferta na wszystkie rodzaje biletów obowiązujących w aglomeracji warszawskiej – o bilety 20-minutowe, 75-minutowe i 90-minutowe, które będą honorowane m.in. w pociągach KM. Jak mówi przedstawiciel gminy, polepszyłoby to ofertę przewozową i komfort dla podróżnych. Ujednolicenie oferty biletowej dla wszystkich przewoźników wpłynęłoby na jakość świadczonych usług i pomogło uniknąć sytuacji konfliktowych z powodu błędnie zakupionych biletów przez mieszkańców gmin aglomeracji warszawskiej.

Wnioski i kierunki dalszego rozwoju

Wnioski z rozmów z przedstawicielami gmin Piaseczno, Wołomin i Legionowo wskazują na konieczność dalszego rozwijania współpracy między samorządami, ZTM Warszawa oraz przewoźnikami. Rozwój infrastruktury kolejowej oraz zwiększenie liczby połączeń są kluczowe, zwłaszcza w kontekście rosnącego zapotrzebowania na transport. Integracja biletowa, umożliwiająca łatwiejszy dostęp do różnych środków transportu, również stanowi ważny element poprawy mobilności mieszkańców. Jednocześnie samorządy muszą zmierzyć się z wyzwaniami finansowymi, takimi jak rosnące koszty utrzymania transportu publicznego oraz problemy kadrowe.

W obliczu tych wyzwań wprowadzenie Metropolii Warszawskiej może okazać się krokiem w stronę pozyskania dodatkowych środków na rozwój transportu publicznego, co pozytywnie wpłynęłoby na jakość życia mieszkańców gmin podwarszawskich.